DE ONTELBAREN

ROMAN

Elvis Peeters in samenwerking met Nicole Van Bael

2005, Uitgeverij Podium, Amsterdam - Uitgeverij Van Halewyck, Leuven

SHORTLIST LIBRIS LITERATUURPRIJS 2006

LONGLIST GOUDEN UIL 2006

Tienduizenden, honderdduizenden, uiteindelijk miljoenen vreemdelingen overspoelen het rijke Westen. De situatie loopt snel uit de hand, overal dreigt de invasie het leven van argeloze gezinnen te ontwrichten. Iedereen zoekt eten en onderdak. Winkels worden geplunderd. De overheid staat machteloos. Er vallen doden. De bezwerende roman ’De ontelbaren’ is een evocatief, hopelijk niet al te profetisch, verhaal over menselijke verlangens naar geluk en veiligheid in een wereld vol verschillen, onrust en onbegrip. Hoe veerkrachtig is een samenleving die belaagd wordt door ontelbare anderen? Welke principes komen onder druk te staan? Peeters slaagt er wonderwel in om deze prangende actuele thematiek te omcirkelen in een glasheldere, ontluisterende maar tegelijk uiterst humane roman.

De ontelbaren verscheen in Slovenië (Melior) en Turkije (Tekin).

Te koop bij uw lokale boekhandel of BESTEL HIER.

Persreacties:

"Een fantastisch boek. Het grijpt je bij de keel, het laat je niet los". Hanneke Groenteman

“De ontelbaren is niet alleen een straffe roman voor een breed publiek, maar net zo goed een noodzakelijk boek.” Standaard der Letteren

“Een sterk geëngageerde, noodzakelijke roman, poëtisch van toon.” Het Parool

Juryrapport Libris Literatuurprijs 2006:

Indringend, en gesteld in poëtische zinnen vertelt de Vlaming Elvis Peeters, die zijn roman De ontelbaren schreef in samenwerking met partner Nicole van Bael, het verhaal van Europa, dat overspoeld wordt door hordes vreemdelingen. Uit alle windstreken komen ze, en het is duidelijk wat hen drijft: de hoop op een beter bestaan.

In een nuchtere, bijna documentaire weergave toont de schrijver zowel het perspectief van de migranten als dat van de bewoners van het ontvangende land. De ontelbaren laat zich lezen als een allegorisch verhaal. Het verbeeldt de angst voor het oncontroleerbare en ensceneert de onzekerheidsgevoelens van de Europeanen. Peeters toont de lezer een continent dat op drift raakt, en steeds meer de trekken krijgt van een steppe met ronddolende bevolking. Aanvankelijk lijkt het probleem van deze nieuwe nomaden iets marginaals, maar geleidelijk aan raakt de samenleving vergaand ontregeld en wordt de wereld herschapen tot één grote ‘uitzonderingstoestand’. Een nachtmerrie wordt werkelijkheid of, om gelijkgestemde woorden van W.B. Yeats te gebruiken: ‘Things fall apart, the centre cannot hold.’

Daarnaast is de roman ook een parabel over de wijze waarop mensen reageren op de onbekende, de ander. De autochtone Belgen, in De ontelbaren voorgesteld als de buurmannen Brackx en Schrijvers, hebben alle begrip voor de nieuwkomers. In hun plaats zouden zij hetzelfde doen. Maar wat de sociale en natuurlijke omgeving in rap tempo onleefbaar maakt, zo lees je bij herhaling, is dat de vluchtelingen met zo velen zijn. Het gevolg is dat de omgeving uitgeput raakt; er zijn simpelweg te weinig middelen om iedereen te voeden en te huisvesten. Een van de buurmannen merkt op: ‘Een ellende dat is het, voor ons, maar voor hen is het gewoon, wij moeten het leren.’ En zo is het. De Belgen proberen zich op allerlei manieren aan te passen: ze proberen afspraken te maken, samen te werken, maar de macht van het getal maakt het onmogelijk tot een vergelijk te komen. Er zijn simpelweg te weinig middelen om eerlijk te verdelen over een almaar groter wordende groep mensen. Met grote precisie toont Peeters hoe deze Belgen de westerlingen symboliseren en hoe de westerse wereld haar welvaartsmodel uitdraagt maar aan die exportwoede geleidelijk te gronde gaat. Het Westen mag dan het centrum van de wereld zijn - het centrum slaagt er niet in stand te houden. De roman ontwikkelt zich, ten slotte, tot een apocalyptisch ondergangsverhaal. Alledaags ogende personages verdierlijken, de wereld verandert in een onmenselijke habitat. De climax van het verhaal, het derde deel, is een waar inferno: ‘Overal as,’ schrijft Peeters, ‘geblakerde grond, smeulende wrakken. Geen plek om opnieuw te beginnen, om een bed te maken.’ Zo eindigt het verhaal, bijna zoals het begon. Maar deze keer is het probleem universeel: er zijn geen uitwijkmogelijkheden meer. De reis van de gehele mensheid is ten einde. In dit filosofisch slotakkoord wordt de mens voorgesteld als een flexibel wezen dat zichzelf voortdurend opnieuw moet uitvinden en gedoemd is eeuwig in beweging te blijven; eeuwig op zoek is om het universele verlangen ‘ergens een bed te maken’ in te lossen. Dit verlangen overstijgt de politieke, religieuze en economische verschillen tussen mensen.